شیوع اماس در اصفهان به 60 در 100هزار نفر رسید
پژوهشها نشان میدهد شیوع اماس در استان اصفهان از پنج در 100هزار نفر به 60 در 100هزار نفر رسیده است.
به گزارش اسپادانا خبر، بهتازگی وزارت بهداشت اعلام کرده که بیشترین رجیستری بیماری MS در شهرهای اصفهان، شیراز و تهران است. اصفهان از سالهای گذشته تاکنون ازجمله استانهایی بوده که تعداد بیماران مبتلا به اماس در آن رو به افزایش داشته است به طوریکه 10سال پیش، انجمن اماس اعلام کرد که اصفهان نخستین رتبه اماس در کشور را به خود اختصاص داده است. تعداد بالای بیماران اماس در اصفهان اما باعث شده بود تا برخی از این استان بهعنوان پایتخت اماس ایران نام ببرند که البته انجمن اماس آن را رد کرد و مدعی شد که شیوع این بیماری در اصفهان همرده با برخی از استانهای دیگر است اما واکاوی آمارهای موجود نشان میدهد که در سهدهه گذشته، شیوع این بیماری در کشور بهویژه در استان اصفهان افزایش چشمگیری یافته است. پژوهشها نشان میدهد شیوع این بیماری در استان اصفهان از پنج در 100هزار نفر هم اکنون به 60 در 100هزار نفر رسیده است.
بیماری فلج چندگانه یا اماس (MS)، یک مشکل مغزی و نخاعی است. این بیماری میتواند علائم مختلفی را برای بیمار ایجاد کند. در بیشتر موارد، ابتدا عوارض بیماری اماس به تناوب ایجاد شده و برطرف میشوند. با گذشت زمان بعضی از این علائم ماندگار شده و میتوانند ناتوانی فرد را به همراه داشته باشند؛ ماهیت بیماری اماس بهصورت عود و خاموشی است یعنی در یک مقطع علائم بروز رُخ میدهد که باعث بستریشدن بیمار میشود و در مقطع دیگر تمام علائم رفع میشود که البته نشانه بهبود نیست بلکه نشانه ایناست که فرد به مرحله خاموش بیماری خود وارد شده است. مشکلات بینایی، اسپاسم عضلات و تشنج، درد، خستگی، مشکلات احساسی و افسردگی ازجمله علائم این بیماری است.
تعداد بیماران اماس در همهجای ایران درحال افزایش است و اصفهان از این قاعده مستثنی نیست؛ افزایشی که دلیل آن معلوم نیست؛ همین هم شده که تعدادی خشکی زایندهرود و گاوخونی، همچنین استفاده اصفهانیها از برنج لنجان را مقصر آمار بالای مبتلایان در اصفهان بدانند درحالیکه مسعود اعتمادیفر، متخصص مغز و اعصاب و فلوشیپ بیماری اماس و عضو هیئتمدیره انجمن اماس اینها را شایعه میداند و معتقد است که هیچ فکتی دراینباره وجود ندارد:
«مصرف برنج لنجان و خشکی زایندهرود که برخی معتقدند در ابتلا به بیماری اماس نقش دارد شایعهای بیش نیست و هیچ سندی دراینباره وجود ندارد. علت ابتلا به بیماری اماس مشخص نیست اما ریزفاکتورهایی درباره این بیماری مطرحاند که میتوانند فرد را مستعد به ابتلا کنند؛ فاکتورهایی که ژنتیکی و محیطیاند البته هنوز عامل ژنتیکی مهمی در ابتلای افراد به بیماری اماس یافت نشده است. هرچند شواهد زیادی دراینباره وجود دارد برای مثال اگر یک دو قلوی تکتخمکی به این بیماری مبتلا شود تا 50درصد احتمال ابتلای قلدیگر نیز وجود خواهد داشت ضمن اینکه موارد زیادی از اماسهای فامیلی نیز دیده میشود. ازطرفدیگر فاکتورهای محیطی نیز در ابتلای افراد به اماس از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. در رأس این فاکتورها ویروس «اپشتین بار» (EBV) است که مقالات و تحقیقات نشان میدهند این ویروس یکی از عوامل مهم تحریک سیستم ایمنی و ابتلا به این بیماری است. همچنین فاکتورهای دیگری مثل سیگار کشیدن، نداشتن تحرک، چاقی و کمبود ویتامین دی نیز میتواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری اماس کند.»
او میگوید:
«درحال حاضر نزدیک 110هزار بیمار اماس در ایران و 12هزار نفر در اصفهان شناسایی شدهاند. در بعضی از مناطق ایران، مثل اصفهان، تهران، شیراز، همچنین استانهای دیگری مثل مرکزی و چهارمحال و بختیاری آمار این بیماری قابلتوجه است درحالیکه در برخی از استانهای جنوبی کشور مثل سیستان و بلوچستان و خوزستان تعداد مبتلایان به بیماری اماس کمتر از استانهای دیگر است. در سالهای اخیر این بیماری در خاورمیانه بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کرده است بهطوریکه در دنیا سهمیلیون نفر به اماس مبتلا هستند. در شمال اروپا، آمریکا و نواحی مدیترانه مثل اسرائیل و ترکیه، همچنین کشورهایی مثل عراق، عربستان و کویت نیز آمار این بیماری بالاست. بیماری اماس، بیماری التهابی و همراه با تخریب ماده سفید عصبی و مرکزی مغز است که به علت وجود پلاکتهای آسیبزننده به ماده سفید موجب بروز انواع علائم عصبی میشود. بیماری معمولا سیر رفتوبرگشتی دارد؛ در 70درصد بیماران، روند بیماری بهبودیابنده و عودکننده است و در 30درصد دیگر سیر بیماری پیشرونده است؛ چه بهصورت اولیه که بیماری پیشرفت میکند و چه بهطور ثانویه که بیماری از نوع عودکننده بهبودپذیر به پیشرونده سیر میکند. نکته مهم در درمان بیماری اماس این است که بیمار بلافاصله پس از تشخیص درمان را شروع کند؛ خوشبختانه اکنون بیش از 16 دارو در دسترس بیماران اماس قرار دارد که البته داروهای خوب دیگری نیز در سطح دنیا وجود دارد، ولی در 5 سال اخیر بیماران امکان دستیابی به آن را نداشتهاند. داروها بهوفور و بهصورت رایگان (با پوشش بیمهای بالا) در اختیار بیماران قرار دارد و از نظر درمان نیز بهروز هستیم.» به گفته او، زنان بیشتر از مردان به اماس مبتلا میشوند؛ بهطوریکه به گفته اعتمادیفر، بیماری اماس در زنان سه تا چهار برابر بیشتر نسبت به آقایان مشاهده میشود و حدود 75 تا 85 درصد از بیماران را زنها تشکیل میدهند. سن شایع بیماران نیز بین 18 تا 40سالگی است که پیک آن در اصفهان حدود 27سال است. ابتلا به اماس در افراد کمتر از 14 و بالای 55سال بهندرت دیده میشود. استراتژی درمان بسیار مهم است و میتواند از تشدید آن جلوگیری کند. بیماران اما ازنظر طولعمر مانند بقیهاند؛ برای مثال در اصفهان بیماری 82ساله وجود دارد که از 10سالگی به اماس مبتلا شده است. مطالعات نشانداده که آمار مرگومیر در این بیماران چشمگیر نیست و این بیماران نیز طولعمری مانند دیگران دارند. اما بههرحال از آنجا که دلیل ابتلای افراد به اماس معلوم نیست، نمیتوان گفت که این بیماری قابل پیشگیری است یا نه، اما باتوجه به نقش ویروسها بهویژه ویروس «اپشتین بار» (EBV) اگر در آینده نزدیک پروتکلهای درمانی خاصی برای مقابله با این ویروس ایجاد شود، میتوان از بیماری اماس نیز جلوگیری کرد.
ایمان ادیب، متخصص نورولوژی و فلوشیب اماس و عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره آمار بالای اماس در اصفهان معتقد است برای اینکه بگوییم کدام استانها آمار بالاتری دارد، نیازمند پالایش آمار ثبتملی اماس هستیم تا متوجه شویم آیا شیوع اماس در برخی استانها بیشتر است یا به برخی از عوامل بستگی دارد مثلا اینکه ممکن است این مسئله بهدلیل وجود بیمارستانهای تخصصی در اصفهان باشد که بیماران مبتلا از شهرستانها یا استانهای دیگر به آن مراجعه میکنند. تعداد بیماران مبتنی بر ثبتنام براساس محل سکونت آنهاست و آنچه شواهد نشان میدهد این است که استان اصفهان، مازندران و تهران نسبت به سایر استانها دارای تعداد بیشتری از بیماران اماس هستند. ممکن است در اصفهان ژنهایی وجود داشته باشد که برای ابتلا به بیماری مستعدتر باشند مثلا در برخی شهرستانها میبینیم که خانوادههای مبتلا به اماس بیشترند. یکی از فاکتورهایی که در بروز بیماری نقش دارد، آلودگی محیطی، ارتباط با فلزات سنگین و آلودگیهای هواست که در شهرهای صنعتی مثل اصفهان که فاصله سکونت شهروندان تا مراکز صنعتی اندک است، احتمال دارد این موضوع در ابتلا به بیماری نقش داشته باشد.
او هم تاکید میکند شایعاتی که درباره خشکی زایندهرود یا استفاده از برنج لنجان و نقش آن در ابتلا به بیماری اماس وجود دارد صحت ندارد:
«حتی در حد فرضیه نیز نمیتوان آن را در نظر گرفت و هیچ شواهدی هم برایش وجود ندارد؛ درحالیکه همهجای دنیا اثباتشده آلودگی هوا در محیطهای صنعتی، همچنین چاقی در دوران بلوغ، در ابتلا به بیماری نقش دارد اما اینکه در اصفهان آیا بیماری پیک زده یا دارای آمار صعودی است نیاز به بررسی و مقایسه دههبهدهه دارد و نمیتوانیم آن را به صورت سالبهسال مقایسه کنیم مثلا اگر درباره یکدهه اخیر صحبت کنیم، خواهیم دید که از نظر امکانات تشخیصی یا آشنایی پزشکان و حساسیت بیشتر شهروندان نسبت به بیماری افزایش یافته است؛ مثلا پزشک برای موارد مشکوک خیلی زود امآرآی تجویز میکند درحالیکه شاید در سالهای گذشته اصلا امآرآی در دسترس بیمار نبود. یا اکنون مراکز تشخیص افزایش یافته است و به همین دلیل بیماران بیشتری هم شناسایی میشوند. پس باید فاکتور سوگرایی زودهنگام را هم به این عوامل اضافه کنیم و بگوییم که اصفهان در حال تجربهکردن شرایطی است که نشاندهنده وضعیت خاصاش در بیماری اماس است و آمار ابتلا در آن نسبت به دهههای قبل روبه افزایش است.»
ادیب میگوید که بسیاری از بیماران مبتلا به اماس میگویند هزینههای تامین دارو برای آنها کمرشکن است و توان تامین آن را ندارند.
عبدالحسین هوشمند، مدیرعامل انجمن MS ایران هم درباره بحران دارو و بیمارانخاص بهخصوص بیماران اماس پیش از این گوشزد کرده بود:
«وضعیت اقتصادی حاکم بر کشور موجبشده بسیاری از مشکلات در هم گره بخورند، یکی از مشکلاتی که بیماران اماس دارند این است که برخی داروهای خارجی که مصرف میکردند از زمانی که مقرر شدهاست با ارز نیمایی تامین شود، بهطورمثال مبلغ دارویی که ۸۵۰ هزار تومان بوده است به حدود ۸ میلیون تومان افزایش یافته یا دارویی که یک میلیون و ۷۰۰هزار تومان بوده، اکنون ۹میلیون تومان شده است. این باعث یک فشار روحی و روانی به بیماران اماس شده است. در گذشته دسترسی به داروهای بیماران اماس امکانپذیر نبود ولی اکنون به برکت داروهای تولید داخل، دسترسی به داروهای تولید داخل امکان دارد. متاسفانه بیماران اماس توان تامین هزینههای داروهای داخلی را هم ندارند و انتظار بر این است که تامین داروها براساس بسته خدمت رایگان انجام شود.»
منبع| هم میهن